چه نیاز داشتند در خرداد ۱۳۶۰ علیه رئیس جمهوری اول کودتا کنند؟ جبهۀ داخلی کشنده تر بود یا جنگ با عراق؟، مصاحبۀ تلویزیون سپیدۀ استقلال و آزادی با ابوالحسن بنی صدر (٣)

اگر به هیچکدام نگفت، بله، آن دو تا باید آنقدر با هم بجنگند، تا به قول فارابی، یکی بر دیگری غلبه کند. و این در تمام جامعه های دنیا اینجوری است. یک وقت هست نه، شما بر حق می‌ ایستید. این جا باید مراقبت بکنید که ذره ‌ای پایت را از حق بیرون بگذاری، طرف بُرده. این در کارنامه مشهود و معلوم است. ما داریم از انقلاب ایران دفاع می‌ کنیم. می ‌خواهیم این انقلاب، تجربه نیمه تمام، نماند، به عمل در بیاید، این جامعه از استبداد قرون، برهد. این برنامۀ ما بوده است. پس باید بر حقوق مردم می ‌ایستادیم. از آن حقوق هم پا را بیرون نمی‌ گذاشتیم و نگذاشتیم. یکی از شهادت ‌های بی‌ خدشۀ تاریخی، همین کارنامه است. یک قدمِ خارج از حق، ما بر نداشتیم. با اینهمه، این هم هست که دوباره می ‌گویم، نسبت به آقای خمینی، ما بنابر مصلحت عمل می ‌کردیم، وقتی متوجه شدیم که این روش بر خطا است، تصحیح کردیم، با ایشان هم مبنا را بر حق گذاشتیم. این هم در کارنامه موجود است. به این ترتیب، یک طرف دارد کودتا را پیش می ‌برد و فشار از هر سو به من وارد می‌ کند، از طرح‌ هایی که می‌ برند به مجلس برای اینکه اختیارات رئیس جمهوری، همان مقدار ناچیز را هم سلب کنند، از فشار از طریق آقای خمینی، که خیال نکنید فشارهایش …، توی نامه ها هست، توی همین کارنامه هم با اینکه ملاحظه می ‌شد، هست. این فشارها خیلی خیلی سنگین بود. مثلاً یک نوبت ایشان ممنوع فرمودند که سخنرانی نشود. خوب، من عمل می کردم، آن طرف مقابل که نمی ‌کرد، یکطرفه شد. فشار ایشان که شما در فلان مسئله کوتاه بیا. فشار اینکه مجلس را بپذیر. فشار اینکه آقای رجایی را بپذیر. فشار اینکه وزرای ایشان را بپذیر. اینها، مرتب و روزمره فشار بوده اند. آخرین بار هم گفت این ‌ها را که می گویم می‌ کنی، یا من تا آخر می ‌روم. خوب، از هر سو فشار بود. به قول آقای آیت که گفته بود، یا مردم را از ایشان می‌ گیریم، یا ایشان را از مردم. در سطح جامعه هم، دروغ پراکنی از اندازه بیرون بود. یکی از دروغ‌ هایی که این اواخر خیلی به آن وسعت هم داده بودند، این بود که بنی صدر مسلمان هم، نیست. حتی به من گفتند که به میدان ۲۴ اسفند که می ‌روی، صحبت می ‌کنی، آن کتاب‌ هایی را که راجع به اسلام نوشتی، آنجا به مردم نشان بده تا معلوم بشود مسلمانی. به این ترتیب می‌ خواستند از هر سو، عرصه را بر من تنگ کنند. فشار بر کسانِ من هم بود. نه اینکه به آنها فشار وارد نمی کردند! چرا! به آنها هم فشار وارد می کردند. از جمله آنها، همین آقای دکتر حسین بنی صدر را که کتک مفصلی زده بودند. وقتی که کودتا شد، برادر بزرگ مرا گرفتند، پسر او را گرفتند، حتی بردند آنجا، بچاره را اعدام مصنوعی هم دادند. یکی از شکنجه ‌هایشان این بود، دیگر، چشم ها را می بستند، می گفتند جوخۀ اعدام و فلان و فلان. این جنایت ‌ها را هم اینها با ما کرده ‌اند. حالا، ما باید که بر حق بایستیم. صحبت این بود که ما چرا دست به کودتای متقابل نزنیم؟ این در کرمانشاه طرح شد. یکی از افسران در آن شورای نظامی، گفت که آنها دارند کودتایشان را انجام می ‌دهند و اگر کودتایشان را موفق کنند، چیزی از ایران باقی نخواهند گذاشت، ما بر علیه آنها کودتا کنیم و آنها را برانیم. من به او در آن جمع گفتم با کودتای نظامی موافق نیستم، برای اینکه فرق نمی ‌کند آن ها بکنند یا شما بکنید. بالاخره این زور، قائمۀ حیات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران می‌ شود. ما انقلاب، برای این کردیم که این قائمه را برداریم، حق را جای آن بگذاریم. اما حالا برای اینکه بعد در تاریخ نگویند که اگر بنی صدر نگفته بود و نظامی ها این‌ ها را رانده بودند، این بلاها سر ایران نمی ‌آمد، بفرمایید ببینم چه جوری می‌ خواهید کودتا کنید؟ در تهران چقدر قوا دارید؟ فلاحی گفت که ۲ تا گردان. گفتم برای کودتا کافی است؟ گفت خیر. پاسدارها تعدادشان خیلی بیشتر است و با این نیرو نمی ‌شود کودتا کرد. چه جوری باید کودتا کرد؟ باید با صدام حسین گفتگو بشود، او در جبهه ها توقف بدهد، ما قشون را از جبهه ‌ها ببریم تهران، تهران را تصرف بکنیم، کار را تمام کنیم. گفتم خوب، اولاً، چه تضمینی دارد که آقای صدام به آن چیزی که می ‌گوید،  عمل کند؟ اگر با دشمن توافق کنیم و جبهه‌ ها را خالی کنیم و او خوزستان را گرفت، چی؟ ثانیاً، چقدر طول می‌ کشد، تا شما قشون را به تهران ببرید؟ گفتند، حداقل ۱۵ روز. گفتم این ۱۵ روز ،آقای خمینی و بقیه می‌ فهمند که شما از جبهه دارید می ‌آیید، تهران را بگیرید. آنها هم که بیکار نمی‌ مانند. پس جنگ داخلی می‌ شود،کودتا نمی‌ توانید بکنید. بشینید کارتان را بکنید، کارتان دفاع از وطن است. بقیه را بگذارید به عهدۀ من. به حق، می‌ ایستیم. بر فرض هم که این ‌ها کودتایشان موفق بشود، آخر دنیا نیست. تا وقتی ما بر حق ایستادیم، پیروزی این طرف است. قانون عمومی هستی این است، حق می ‌آید، باطل می‌ رود. این گفتگویی بود که آنجا کردیم. 

 

حالا، آقای نیرومند، کتابی نوشته به آلمانی که می گوید، آنجا [ارتشی ها] به بنی صدر گفتند [کودتا کنیم]، بنی صدر مخالفت کرد. ماجرا این بود، به خود او هم گفتم. دقیق باید شد. ماجرا این است [که شرح دادم]. بله، من مخالف کودتا بودم، اما امکان هم نداشت. این امکان نداشت، مهم است. چون اگر امکان داشت، می‌ شد دائم یقۀ بنی صدر را چسبید که اگر می ‌گذاشتی، اقلاً اینجوری نمی‌ شد که شد. پس، این توضیحات، همه داده شد، راجع به اینکه شهادت کارنامه به عنوان یک مطالعۀ بالینی است. یک مطالعۀ بالینی، مثل اینکه پزشک می آید، فرض کنید، بیمار را معاینه می‌ کند و می گوید این بیماری را تو داری، تشخیص می دهد، یا چکاپ می ‌کنند و می‌ گویند، سلامتی یا فلان و فلان مرض را داری، این ضعف ها را داری، وضع موجود را می ‌گوید. اما یک وقت هست شما یک چکاپی می‌ کنی، می ‌گوید که در آینده هم اینجور خواهد شد؛ این کارنامه از این نوع است. اگر آن نسل در ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ که آقای خمینی گفت، ۳۵ میلیون بگویند آری، من می‌ گویم نه، حق را به شخص نمی ‌سنجید و شخص را به حق می ‌سنجید، بیرون می ‌آمد و می ‌گفت یادت رفته که شما در فرانسه گفتید، ولایت با جمهور مردم است؟ یادت رفته، آنجا گفتی خمینی دنباله رو مردم است؟ به خودت چه جسارتی می ‌دهی که می ‌گویی اگر ۳۵ میلیون بگویند بله، من می ‌گویم نه؟ اگر این کار را کرده بود، این وضعیت امروز را نداشت. هشدارها داده شده بود. نکرد، بهای بسیار سنگین پرداخت. از فرار مغزها بگیر، فرار سرمایه ‌ها بگیر، بیابان شدن ایران بگیر، کشتارهای یک نسل انقلابی یا در جنگ یا در زندان ‌ها بگیر، نفله شدن یک نسل در ظرف ۸ سال جنگ. این  [۸ سال]، دورۀ رشد هر نسل است. این دورۀ رشد را نسل ۱۶ تا ۲۴ ساله در کجا گذراند؟ یا در جبهه‌ های جنگ گذرانده، یا در شهرها در شرایط جنگی که درس و کار و رشد نبوده است. یک نسل ایرانی قربانی شده، این بلاها سر ایران آمده به لحاظ اینکه یک نسلی در موقع اش، در آن توضیح سوره که دادم، می گویم که کنود نباشید. آدم خیلی چیزها خوشش می آید. اما یک سری آدم ‌هایی هستند که کاری را که دوست دارند، دنبالش می روند، یک سری آدم‌ هایی هم هستند که خوششان می آید، دنبالش نمی‌روند. اینکه نمی ‌رو دنبالش، نمی رسی. حتی آن چیزی را هم که داری، می آیند از دستت می‌ گیرند. مرتب آنجا [در کارنامه]، دارم به آن جامعه می ‌گویم که برای آن چیزی که می‌ خواهی، بایست و مبارزه کن، در صحنه حاضر باش. خوب، نکرد. می‌ دانم که مقاومتی که مردم ایران از کودتای خرداد ۶۰ به بعد انجام دادند، در تاریخ ما کم مانند است. اما خسران عظیمی هم از [کمبود] مقاومت دیده ‌اند. اگر آن روز ایران می ‌آمد بیرون، مثل همان روزی که در دوران انقلاب آمده بود بیرون، هیچ احتیاجی به این مقاومت هم پیدا نمی ‌کرد، اینهمه کشت و کشتار و جنگ و  همۀ این‌ ها هم نبود و ایران هم الان، ایران دیگری بود. این توضیحات، اهمیت کارنامه را از لحاظ زندگی امروز جامعۀ ایرانی می گوید. چون امروز هم آن کارنامه می ‌گوید که وضعیتی که الان دارد، وضعیت آن روز است، دیگر: آن کارهایی که آن روز پیشنهاد می ‌شد، اگر می ‌کرد، آن وضعیت را نداشت، الان هم اگر آن کار ها را بکند، این وضعیت را نخواهد داشت. حقوق پنجگانه و قانون اساسی بر پایۀ حقوق پنجگانه را به این جهت پیشنهاد کردیم، دیگر. می ‌گوییم، اگر جامعه ‌ای به این حقوق وجدان پیدا بکند، از پایه این رابطه‌ ها را با حقوق تنظیم کند و انسان ها با وجدان به حقوق و عمل به حقوق، زندگی خودشان را تنظیم کنند، آن هرم اجتماعی فرو می‌ پاشد. آن رأس که قدرت در آن جا متمرکز است، فرو می‌خوابد. جامعه می تواند خودش را باز بیابد. حیات در استقلال و آزادی را باز بیابد.